XVIII07 Z gałązką oliwną

Con un ramo di olivo, przeł. Luigi Cini. Przekład wiersza Z gałązką oliwną z tomu Póki my żyjemy (1944).

Wiersz Z gałązką oliwną [Con un ramo di olivo], po raz pierwszy opublikowany w wojennym tomie Póki my żyjemy, stanowi poetycką reakcję na wiadomość o bombardowaniu Rzymu w 1943 r. (autograf z 26 lipca tego roku). Przekład najprawdopodobniej sporządzony został na potrzeby wydanego 25 września 1947 r. specjalnego numeru włoskiego tygodnika literackiego Fiera Letteraria, który, jak informuje strona tytułowa: "w największej części poświęcony został współczesnej Polsce (poezja, proza, teatr, sztuki plastyczne, muzyka, dziennikarstwo itd.) pod redakcją Luigiego Ciniego". Wiersz w przekładzie redaktora numeru przeznaczony został do działu Tre liriche (s. 3) wraz z tekstami Antoniego Słonimskiego i Mieczysława Jastruna. Na tej samej stronie znajduje się krótka notatka poświęcona przyjacielskiej, opartej na duchowym fundamencie relacji polsko-włoskiej, co uzasadnia wybór utworu, w którym na polski krajobraz nakładają się wizję wojennych wydarzeń we Włoszech. Treść przekładu pozostaje w dużej mierze wierna oryginałowi. Najdalszym semantycznie odstępstwem od pierwowzoru jest tłumaczenie wyrażenia "niesie mnie wokół" jako "mi porta nel vuoto" wprowadzające bohatera lirycznego w przestrzeń próżni. Główny środek stylistyczny tekstu, metafora zakorzeniona w doświadczeniach zmysłowych (przede wszystkim wzrokowych i słuchowych), pozostaje obecny w przekładzie, który nie zatraca w tym aspekcie wartości poetyckiej oryginału. Poetyka języka włoskiego pozwala także na zachowanie melodyjności Przybosiowej frazy. Bez konsekwencji w postaci zmian semantycznych przetłumaczona zostaje aliteracja z ostatniego wersu trzeciej strofy: "splende nel sole il sole di sicilia" ("świeci słońce sycylijskie w słońcu"). Decyzje translatorskie dotyczące końcowych wersów utworu mogą świadczyć o próbie oddania w przekładzie ich osobistego charakteru, który dla Polaków wynika z przywołania krajobrazu polskiej przyrody. Dla Włochów czytających przekład nośnikiem podobnych odczuć mogą stać się regionalizmy oraz określenia zwyczajowe. "Witka" zostaje przetłumaczona jako zaczerpnięta z dialektu toskańskiego "una rama", natomiast zamiast słownikowej "wierzby" (wł. salice) pojawia się powszechnie używane słowo "salcio". Zmianie ulega natomiast struktura tekstu. Ostatni wers pierwszej strofy oryginału rozbity zostaje na dwa krótsze. Dodatkowa linijka pojawia się również w wyniku nowego podziału wersyfikacyjnego trzeciej strofy. Sam przekład należy jednak zaliczyć do udanych, oddających zarówno treść, jak i warstwę formalną utworu.

Iga Skrzypczak

DOKUMENTY
1) XVIII07 Con un ramo di olivo